Column Henk Meijer, september 2017

 We leven in een wereld die snel verandert en veel van die veranderingen zijn ook verbeteringen. Soms moet je ook gewoon zelf iets durven veranderen. Niet alleen maar klagen en naar de ander wijzen.

Dingen veranderen en soms razendsnel. Kijk nou eens naar het afgelopen teeltseizoen. In juni was het zo droog dat we visioenen kregen over 1976. En amper twee maanden later is het zo nat dat we gaan vergelijken met 1998.  Zo snel kan het gaan. Er verandert nog veel meer, maar dat komt later. Nu eerst even iets dat niet of nauwelijks verandert: het zwartepieten richting de industrie. Ik kom nog regelmatig telers tegen die vinden dat ze loonslaaf zijn van de frietfabrikanten. Maar is dat wel terecht? Ik heb de indruk dat het geklaag minder erg was in de tijd dat we onze aardappelen afzetten via de collecterende handel. Nu doen we direct zaken met de industrie en kennelijk beïnvloedt dat de sentimenten. Zou het komen omdat er nog maar vier frietbakkers en een paar handelshuizen zijn overgebleven?

Als je ergens ontevreden over bent, moet je je altijd twee dingen afvragen: 1. Wat speelt er bij de andere partij en 2. Zou het ook aan mijzelf kunnen liggen? Eerst even over “de andere partij”, de industrie. Die opereert in een steeds complexere en veranderende wereld. Door opkomende markten in het Verre Oosten zijn de frietstromen niet alleen afgebogen maar ook gegroeid en daar heeft de industrie goed op ingespeeld. Het heeft er voor gezorgd dat een alsmaar groeiend areaal in de meeste jaren met een gepaste beloning kon worden afgezet. Diezelfde industrie heeft de laatste jaren ook te maken met groeiende concurrentie, sterk fluctuerende wisselkoersen en gestegen importheffingen. Ook dat zijn veranderingen en daar moet je maar mee om zien te gaan. En welke gevolgen heeft de Brexit? Engeland is, net als Duitsland, een grote afnemer van Aviko-friet. Daar gaan straks ook dingen veranderen, maar hoe en wat weten we nog niet.   We gaan er met z’n allen stilletjes wel van uit dat de industrie het wel oplost ……

Vroeger was alles beter. Of toch niet?

En nu we het toch over veranderingen hebben: was het vroeger zoveel beter? Vroeger hadden we geen axiaalrollen en zelfrijdende 4-rijers op rupsen; dankzij die innovatie (verandering) kunnen we nu bijna altijd rooien. Vroeger hadden we ook geen bewaarcomputers, regelbare ventilatoren, CO2-meters en chemische middelen die helpen om de oogst tot juli goed te houden. Vroeger hadden we wel wurgcontracten van rond de 9 cent, nu kunnen we de aardappelen contracteren voor rond de 13,5 cent op week 10.  De industrie weet inmiddels prima wat wij nodig hebben om een fatsoenlijke teelt rond te zetten. Ook de bewaarvergoedingen hebben een flinke sprong gemaakt en er is geen afnemer waar je uit zo veel contractvormen kunt kiezen als bij Aviko Potato. Allemaal dingen trouwens waar wij ons ook als Aardappel Telers Commissie hard voor hebben gemaakt. Alleen Aviko Potato heeft zo’n commissie waar telers rechtstreeks meepraten over het beleid en de koers van de inkopende partij. Daar mogen we trots op zijn.

Staat u open voor verandering?

Maar u heeft natuurlijk ook uw eigen koers. Is die in beton gegoten of staat u open voor verandering? Als je niet tevreden bent met een vasteprijs contract, moet je misschien het heft in eigen handen nemen en in een pool stappen of een paar klikcontracten nemen. Niemand verplicht je om al je aardappels voor een vaste prijs te verkopen, laat staan te telen! Of kijk eens naar je kostprijs. Is die niet te hoog? Hoe veel ben je bereid te betalen voor die extra bunder huurland? Zijn je mechanisatiekosten niet te hoog en kun je misschien beter gaan samenwerken met een collega? Of de loonwerker inschakelen bij het rooien….? Je kunt de kostprijs ook drukken door meer kilo’s proberen te telen; bijvoorbeeld door te investeren in de conditie van je grond.  

Afijn, wat ik maar zeggen wil: we leven in een wereld die snel verandert en veel van die veranderingen zijn ook verbeteringen. En soms moet je ook gewoon zelf iets durven veranderen. Niet alleen maar klagen en naar de ander wijzen.

Terwijl ik deze column schrijf, komt het water weer met bakken uit de lucht. Laten we hopen dat ook het weer snel verandert. Rest mij u nog een veilige en goede oogst toe te wensen.